Thượng viện Úc vừa thông qua đạo luật cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội, tạo ra một bước ngoặt quan trọng trong cuộc chiến chống ảnh hưởng tiêu cực của không gian mạng đối với giới trẻ.

Được thông qua vào ngày 29/11, luật mới buộc các đại gia công nghệ như Meta (chủ sở hữu Facebook, Instagram) và TikTok phải ngăn chặn hoàn toàn trẻ vị thành niên truy cập nền tảng. Mức phạt cho các công ty vi phạm lên tới 49,5 triệu đô la Úc (tương đương 32 triệu USD), một mức tiền đủ sức răn đe bất kỳ nền tảng mạng xã hội nào.

 77% dân chúng Úc ủng hộ quyết định này, cho thấy sự đồng thuận cao trong xã hội về việc bảo vệ trẻ em khỏi những tác động tiêu cực của môi trường trực tuyến

Đây được coi là một trong những quy định nghiêm ngặt nhất trên toàn thế giới về việc hạn chế trẻ em sử dụng mạng xã hội. Theo các cuộc thăm dò mới nhất, 77% dân chúng Úc ủng hộ quyết định này, cho thấy sự đồng thuận cao trong xã hội về việc bảo vệ trẻ em khỏi những tác động tiêu cực của môi trường trực tuyến.

Thủ tướng Anthony Albanese coi đây là một chiến thắng chính trị quan trọng, giữa bối cảnh các cuộc thăm dò ý kiến đang trong xu hướng giảm. Quyết định được đưa ra sau cuộc điều tra kéo dài của Quốc hội về tác hại của mạng xã hội đối với trẻ em, trong đó có những chứng thực đau lòng từ cha mẹ của các em bị bắt nạt trực tuyến.

So với các quốc gia khác, lệnh cấm của Úc được đánh giá là triệt để hơn. Trong khi Pháp và một số tiểu bang của Mỹ đã có các quy định hạn chế trẻ vị thành niên sử dụng mạng xã hội, thì lệnh cấm của Úc là hoàn toàn tuyệt đối. Chẳng hạn, lệnh cấm trẻ dưới 14 tuổi ở Florida đang phải đối mặt với các thách thức tại tòa án vì lý do tự do ngôn luận.

Chiến dịch do tập đoàn truyền thông lớn nhất nước Úc – tập đoàn News Corp của tỷ phú Rupert Murdoch – khởi xướng với khẩu hiệu “Hãy để trẻ em được là trẻ em” đã góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy đạo luật này được thông qua. Các phương tiện truyền thông trong nước đã tích cực ủng hộ và tạo áp lực dư luận.

Theo lộ trình, phiên tòa xét xử các phương thức thực thi luật sẽ diễn ra vào tháng 1 tới, với lệnh cấm chính thức có hiệu lực sau một năm. Điều này đồng nghĩa các nền tảng mạng xã hội sẽ phải khẩn trương điều chỉnh để tuân thủ.

Giới chuyên gia nhận định, đạo luật này có thể trở thành tiền lệ cho các quốc gia khác trong việc quản lý môi trường mạng cho trẻ em, đặc biệt là trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại về tác động của mạng xã hội đến sức khỏe tâm thần của giới trẻ.

Tuy nhiên, đạo luật này đang vấp phải nhiều ý kiến trái chiều từ các bên liên quan. Các hãng công nghệ như Meta, Snap đã bày tỏ lo ngại về quy trình thông qua luật quá vội vã và thiếu tham vấn kỹ lưỡng. Người phát ngôn Meta cho biết: “Chúng tôi lo ngại về quy trình này, vốn vội vã thông qua luật mà không xem xét đúng mức bằng chứng”.

Có nhiều ý kiến nghi ngờ tính hiệu quả trong việc bảo vệ trẻ em của chính sách gây tranh cãi này

Đáng chú ý, một số nhóm bảo vệ quyền lợi thanh thiếu niên đã cảnh báo luật có thể gây tác dụng ngược. Họ lo ngại rằng lệnh cấm có thể cản trở những nhóm trẻ dễ bị tổn thương như cộng đồng LGBTQIA+ và thanh thiếu niên nhập cư đang cần tiếp cận các mạng lưới hỗ trợ thông qua các nền tảng này.

Một học sinh Sydney 16 tuổi, Enie Lam, cho rằng Luật không chỉ không cấm được những người trẻ đang ngày càng thông thạo công nghệ, mà còn đẩy giới trẻ đến những không gian mạng ít an toàn hơn:  “Nó sẽ chỉ tạo ra một thế hệ những người trẻ có hiểu biết hơn về công nghệ khi vượt qua những bức tường này, đi về phía không gian không bị kiểm duyệt”, cô bé chia sẻ. 

Luật này được thông qua với 34 phiếu thuận và 19 phiếu chống, giữa bối cảnh áp lực từ các nhóm phụ huynh và ý kiến của Tổng giám đốc Y khoa Mỹ Vivek Murthy, người cho rằng mạng xã hội đang làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên.

Một diễn biến đáng chú ý khác là các mối quan hệ ngoại giao có thể bị ảnh hưởng. Elon Musk, chủ sở hữu X (Twitter), đã công khai chỉ trích luật này, cho rằng đó dường như là “một cách bí mật để kiểm soát quyền truy cập Internet của tất cả người Úc”.

Các công ty công nghệ như Google và YouTube được miễn trừ do ứng dụng được sử dụng rộng rãi trong trường học. Tuy nhiên, Sunita Bose – giám đốc điều hành của Digital Industry Group – cho rằng đây là điểm bất hợp lý trong thực thi chính sách, do thiếu sự hướng dẫn cụ thể từ Chính phủ.

Theo Nikkei Asia, ABC News